Bardzo istotne jest, by o właściwą higienę jamy ustnej swojego dziecka zatroszczyć się już od samego początku. Nauka dobrych nawyków to przede wszystkim kwestia zdrowia i możliwości uniknięcia poważnych problemów, które wiążą się nie tylko z zębami lub dziąsłami, ale mogą być groźne dla całego organizmu. To szczególnie istotne w sytuacji, w której liczba siedmiolatków z próchnicą sięga aż 90%. Jak jednak nauczyć dziecko prawidłowo myć zęby?
Próchnica dzieci w Polsce - jak wygląda sytuacja?
Oral-B we współpracy z Polskim Towarzystwem Stomatologii Dziecięcej sporządziło jakiś czas temu raport, który zawiera rekomendacje i komentarze ekspertów odnoszące się do stanu zdrowia jamy ustnej dzieci w Polsce. Sporządzono go w ramach akcji "Zęby na 6!"- projektu mającego na celu edukację nie tylko dzieci, ale przede wszystkim rodziców, by ci potrafili w odpowiedni sposób zadbać o zęby najmłodszych.
Co roku odbywa się również "Monitoring stanu zdrowia jamy ustnej" Polaków, który jest dofinansowywany przez Ministerstwo Zdrowia. Jego wyniki również powinny być alarmujące dla wszystkich rodziców.
Oto kilka naprawdę niepokojących wyników powyższych badań:
Poważne problemy z próchnicą występują nawet w grupie 3-latków. Szacuje się, że ma ją ponad 50% dzieci w tym wieku.
W grupie 5-latków próchnicę ma ok. 80% dzieci.
Dzieci 7-letnie zmagające się z próchnicą to ok. 90% całej grupy wiekowej.
W grupie dzieci i młodzieży między 7 a 18 rokiem życia z próchnicą zmaga się aż 93,2%.
Procentowy wskaźnik zachorowań na próchnicę rośnie z roku na rok.
Tylko 15% pięciolatków ma leczoną próchnicę. W grupie trzylatków jest to zaledwie 7% dzieci.
Z czego wynika nieustanny wzrost problemów higieny jamy ustnej u najmłodszych? Zwykle bierze się z niedostatecznej wiedzy rodziców na temat samej próchnicy, jej charakterystyki, powikłań. Ogromna część dorosłych uważa, że nie ma konieczności leczenia próchnicy zębów mlecznych, ponieważ te i tak wypadną. Pierwsza wizyta dziecka u stomatologa odbywa się zwykle zbyt późno w stosunku do zaleceń. Dorośli bagatelizują zagadnienie. Specjaliści wyraźnie jednak rekomendują, że już w wieku od szóstego do dwunastego miesiąca (!) życia dziecko powinno pojawić się po raz pierwszy w gabinecie stomatologicznym. Rodzice również często nie zdają sobie sprawy, jak powinna wyglądać higiena jamy ustnej niemowląt oraz jak nauczyć dorastające dziecko prawidłowego dbania o zęby. Nie zawsze pamiętają również o tym, że dbanie o higienę to nie tylko szczotkowanie zębów, ale również tryb życia, które prowadzi dziecka, szczególnie zaś to, co spożywa.
Jedną z najczęstszych przyczyn powstawania lub zaostrzania się próchnicy jest znacząca zawartość cukru w pokarmach. Ciąg przyczynowo-skutkowy wydaje się być skomplikowany, ale jest to łatwa do zrozumienia reakcja chemiczna. W momencie, gdy węglowodany pozostają na uzębieniu w postaci resztek, bakterie płytki nazębnej zaczynają przekształcać je w kwasy organiczne, które doprowadzają do demineralizacji twardych tkanek zęba. Największy wpływ na rozwój próchnicy ma nieodpowiednia higiena jamy ustnej, gdyż zalegająca płytka nazębna jest rezerwuarem bakterii próchnicotwórczych. Znaczenie mają również czynniki genetyczne, takie jak na przykład zwiększona podatność na demineralizację, , brak rutynowych wizyt u stomatologa, niedobory witamin i niektórych minerałów takich jak fluor, fosfor, magnez.
Próchnica nie jest jednak jedynie problemem na poziomie estetycznym, którego przyczyną są same zaniedbania. Należy ona nie tylko do grupy chorób przewlekłych, ale także zakaźnych, czyli takich które mogą występować w wyniku zakażenia, a o które najłatwiej w chwili zachwiania naturalnych zdolności obronnych organizmu. Próchnica nie powstaje sama z siebie i nie stanowi jedynie nieestetycznego nalotu na zębach. W rzeczywistości ma ogromny wpływ na cały organizm. W poważniejszych przypadkach doprowadza do bardzo groźnych zdrowotnych skutków. Ale jak już wspomniano wyżej, jest ona również chorobą przewlekłą, czyli taką, która charakteryzuje się długim czasem trwania i często powoduje nieodwracalne zmiany, wymagając długotrwałego leczenia.
Największy wzrost zachorowań wśród osób najmłodszych odnotowuje się wśród dwu- i trzylatków. Dlatego tak ważne jest dbanie o odpowiednią higienę jamy ustnej dzieci już od samego początku, nawet wówczas, gdy jeszcze… nie mają zębów. Należy również unikać sytuacji, w których rodzic przekazuje dziecku szkodliwe próchnicotwórcze bakterie poprzez oblizywanie upuszczonego smoczka, zamiast przemycia go pod bieżącą wodą.
Wśród wszystkich dobrych nawyków, na które powinniśmy stawiać już od początku, ważne jest także właściwe podejście do opieki dentystycznej. Dziecko należy oswajać z rutynowymi wizytami u lekarza już od najmłodszych lat. Nawet jeszcze na etapie, gdy nie ma rozwiniętego uzębienia. To bardzo korzystnie wpływa na psychikę młodego pacjenta. Warto pomyśleć o wizycie adaptacyjnej, która będzie się wiązać tylko z rutynowym przeglądem stanu jamy ustnej. Może ona okazać się zbawienna dla tych następnych. Młody pacjent nie będzie myśleć o wyprawie do dentysty ze strachem. Ważne jest przecież odpowiednie nastawienie. Należy zadbać o to aby pierwsza wizyta dziecka w gabinecie stomatologicznym nie była nagłą wizytą spowodowaną bólem, gdyż takie skojarzenie związane dentystą może pozostać na dłuższy czas.
Próchnica: podstawowe informacje
Dlaczego to tak ważne, by odpowiednio zadbać o higienę jamy ustnej? Próchnica jest jedną z najczęściej występujących chorób jamy ustnej i jedną z najbardziej lekceważonych, szczególnie jeśli mówimy o etapie zębów mlecznych.
W istocie jest groźną chorobą zakaźną, przewlekłą o podłożu bakteryjnym. Dotyka ona tkanek twardych zęba. Podczas ataku na organizm dochodzi do odwapnienia i rozpadu tkanek twardych. Bakterie (paciorkowce i L.acidophilus) w procesie metabolizacji cukrów wytwarzają bardzo szkodliwe kwasy, zaburzając tym samym pH jamy ustnej, które spada poniżej najbardziej prawidłowego 5,5. Dochodzi do pozbawienia szkliwa minerałów, głównie wapnia i fosforu.
Pierwszym objawem jest pojawienie się widocznej białej plamki na szkliwie zęba. Następnie powierzchnia ciemnieje i staje się chropowata. Uszkodzony ząb zaczyna być wrażliwy na zimno i ciepło, pojawia się więc uczucie bólu, dyskomfortu lub podrażnienia podczas spożywania ciepłych lub zimnych napojów, potraw. Może pojawić się nieprzyjemny zapach z ust, który jest efektem działania bakterii. Następnie rodzi się uporczywy, często pulsujący ból, który jest objawem powstawania stanu zapalnego. Niestety, zwykle rodzice zgłaszają się do stomatologa z dzieckiem w ostatnim momencie, gdy cierpienie jest już nie do zniesienia. Dlatego tak istotne są regularne wizyty kontrolne, które pozwolą na walkę z chorobą już od pierwszych objawów. Specjalista, podczas takiego badania, wszystko widzi dokładnie, nawet najdrobniejsze symptomy, których leczenie może okazać się dla dziecka bezbolesne i mniej ingerujące w struktury zębów.
Należy również pamiętać, że próchnica ma wpływ nie tylko na naszą jamę ustną. Powstały stan zapalny może zapoczątkować lub nasilić groźne choroby ogólnoustrojowe. Często zdarza się, że pacjent choruje na coś, czego przyczyną okazuje się choroba uzębienia lub dziąseł. Nieleczona próchnica może mieć wpływ na rozwój między innymi cukrzycy, nadciśnienia, chorób układu krążenia, chorób serca, chorób nowotworowych oraz wielu innych, niebezpiecznych dla naszego zdrowia przypadłości.
Przyczyny próchnicy u dzieci
Do najczęstszych przyczyn próchnicy u dzieci zalicza się:
niewłaściwa higiena jamy ustnej dziecka
Na właściwą higienę jamy ustnej dziecka składa się jego świadomość, nauka odpowiednich nawyków już od najmłodszych lat, w tym także zadbanie o odpowiednią częstotliwość mycia zębów, ale przede wszystkim dobór odpowiedniej do wieku szczoteczki oraz pasty do zębów.
nieprawidłowa dieta
Cukier szkodzi i wszyscy o tym doskonale wiedzą. Oczywiście prawidłowo zbilansowana dieta powinna zawierać w sobie wysokowartościowe węglowodany, ale klasyczne słodycze, zawierające cukry proste nie są wskazane częściej niż bardzo okazjonalnie. Nie jest to związane tylko z wysoką zawartością cukru w spożywanych pokarmach, ale również z ich konsystencją. Innymi słowy im bardziej będzie ona lepka, tym istnieje większa szansa, że resztki będą mimowolnie przetrzymywane w jamie ustnej dziecka. Takie środowisko w jamie ustnej to idealne warunki do namnażania się drobnoustrojów.
czynniki genetyczne
Na to teoretycznie nie mamy wpływu. Ale nie powinno być to równoznaczne z poddaniem się i zaniechaniem wszelkich działań. Większa podatność zębów na działanie czynników zewnętrznych, zwiększona podatność na demineralizację szkliwa, powinna wiązać się z doborem odpowiedniej profilaktyki i jeszcze większą dbałością o higienę jamy ustnej.
inne przyczyny
- Przewlekłe lub częste infekcje bakteryjne, z którymi wiąże się przyjmowanie dużej ilości antybiotyków. - Nieprawidłowa dieta doprowadzająca do częstych wymiotów. - Niewłaściwe zachowania rodziców np. wspomniane już wyżej oblizywanie smoczka, który spadł na podłogę, ale także niedobory właściwych składników odżywczych w diecie, którą przygotowują dla swoich dzieci.
Jak nauczyć dziecko myć zęby? 6 rad, z których warto skorzystać
1. Wybór odpowiedniej szczoteczki do zębów.
To bardzo ważny element. Pamiętajmy jednak, że odpowiednio dobrana szczoteczka powinna być nie tylko bezpieczna i odpowiednio czyszcząca, ale również sprawiać dziecku radość. A zatem musi być wygodna i ergonomiczna w użytkowaniu, ale także atrakcyjna wizualnie i przyciągająca uwagę młodej osoby.
Od urodzenia do ukończenia 2 lat
Na tym etapie to rodzice szczotkują zęby dziecku. Seria Oral-B Baby przeznaczona dla grupy wiekowej do drugiego roku życia została zatem skonstruowana tak, by była delikatna dla małej jamy ustnej, pasowała do ręki rodzica oraz sprawiała jak najwięcej radości przy poddawaniu się przez pociechę biernemu czyszczeniu. Dziecko oswaja się z ideą mycia zębów. Rodzic może zbudować dookoła tego procesu klimat zabawy bądź rywalizacji, przygotowując psychikę pociechy na moment, gdy ona sama będzie mogła dokonywać czynności higienicznych.
Od 3. roku życia
W większości przypadków jest to idealny moment na podjęcie samodzielnych prób. To etap rozwoju, w którym zdolności motoryczne rozwijają się u dziecka na tyle, by mogło już spróbować własnoręcznie szczotkować zęby. Oczywiście nie wszystko dzieje się od razu. Na początku dziecko może samo spróbować oczyszczać swoje zęby a następnie rodzic dokończy etap oczyczania. Czasem zadaniem rodziców jest wykazanie się niezwykłą cierpliwością. Czasem, w początkowych momentach, nadal trzeba aktywnie wspierać pociechę, ucząc jak powinien przebiegać cały proces. Gdy zacznie się już jednak udawać wskazane będzie monitorowanie przebiegu całej akcji, a z czasem cykliczne nadzorowanie prawidłowego podejścia do dbania o ten ważny element naszego organizmu. Zwykle w tym wieku zęby mleczne są już w komplecie. Ale jak już wiemy o nie należy dbać w sposób szczególny.
A przy użyciu jakiego sprzętu? Stomatolodzy rekomendują szczoteczkę elektryczną z okrągłą główką, oczywiście dostosowaną do delikatnej jamy ustnej dziecka Oral-B Kids. Czy szczoteczka elektryczna na pewno będzie dla dziecka lepsza od tej manualnej? Ależ oczywiście. Przecież liczy się przede wszystkim skuteczność. W kontekście zdrowia nie eksperymentujmy i zapewnijmy dziecku możliwie jak najwygodniejsze rozwiązanie. Na końcu liczy się tylko to, czy uzębienie dziecka będzie zadbane, zdrowe i czy wykształcimy w młodej osobie odpowiednie nawyki na całe życie. Dobrze dobrana szczoteczka elektryczna czyści skuteczniej niż szczoteczka manualna. Dodatkowo gama szczoteczek Oral-B Kids zawiera motywy pochodzące z ulubionych bajek dziecka lub kreskówek, które szczególnie sobie ceni. Główka szczoteczki jest mała i dopasowana do dziecięcej buzi. W połączeniu z aplikacją Oral-B Disney Magic timer – dziecko polubi szczotkowanie!
Od 6. roku życia
Oral-B Junior to szczoteczka elektryczna stworzona z myślą o dzieciach powyżej szóstego roku życia. Na tym etapie kończą się motywy baśniowe. Wszak młody człowiek nie czuje się już tak bardzo dziecinnie. Estetyka urządzeń jest jednak nadal bardzo łagodna. Szczoteczka Oral-B Junior 6+ dostępna jest w dwóch kolorach: jasnozielonym oraz fioletowym. Do jej zalet należą między innymi:
Okrągła główka z bardzo miękkim włóknem
Włókna w główce szczoteczki do zębów dla dzieci w tym wieku nadal muszą charakteryzować się większą miękkością, dostosowaną do delikatnych dziąseł naszych pociech. Z kolei okrągły kształt główki sprawi, że młoda osoba nie będzie mieć absolutnie żadnych problemów z dotarciem do nawet najbardziej skrytych powierzchni zębów.
Wbudowany timer
Co 30 sekund sygnalizuje konieczność zmiany partii szczotkowanych zębów, ćwiartki łuku zębowego,, a po dwóch minutach zasygnalizuje koniec całego czasu, jaki wymagany jest do prawidłowego przebiegu całego procesu.
Czujnik nacisku
Nie zawsze i nie od razu łatwo da się wyczuć odpowiednią siłę nacisku szczoteczki. Wiedzą o tym dorośli, więc tym bardziej odpowiednia kontrola należy się dzieciom. Właśnie dlatego w urządzenie wbudowano specjalny czujnik, który zmianą koloru sygnalizuje zbyt dużą ekspresję. Pozwala to na uchronienie przed uszkodzeniem dziąseł.
Siedem dni na jednym ładowaniu
Warto zaznaczyć, że szczoteczka na zaledwie jednym naładowaniu, przy klasycznym użyciu jej dwa razy dziennie po dwie minuty, wytrzyma nawet 7 dni! To świetne rozwiązanie w okolicznościach wakacyjnych, lub wyjazdowych, gdy nie trzeba zabierać ze sobą ładowarki. Choć trzeba przyznać, że sama ładowarka nie zabiera zbyt dużo miejsca i jest bardzo wygodna w użyciu.
Od 12. roku życia
Oral-B Teen White to szczoteczka dla nastolatków. Pod wieloma względami różni się ona od urządzenia typowo dziecięcego, ale także od typowo dorosłego. Wiek nastoletni wymaga specjalnych rozwiązań i dostosowania do bardzo specyficznych potrzeb dojrzewających osób. Do najważniejszych zalet Oral-B Teen należą:
Okrągła główka zaprojektowana przez dentystów
To rozwiązanie ułatwia dokładne szczotkowanie nawet najtrudniej dostępnych obszarów zębów. Dodatkowo warto wspomnieć o wymiennej główce, której można używać do czyszczenia aparatów ortodontycznych.
Trzy tryby pracy
Nastolatek lubi mieć wybór. W końcu staje się osobą coraz bardziej świadomą. W Oral-B Teen mamy trzy opcje: tryb do codziennego czyszczenia zębów, do delikatnego czyszczenia, co szczególnie przydaje się przy aparatach ortodontycznych oraz tryb wybielania.
Timer i czujnik nacisku
Wbudowany timer zasygnalizuje poprzez wibracje, że minęły dwie minuty od rozpoczęcia szczotkowania, a specjalnie skomponowany czujnik nacisku zaalarmuje na czerwono, jeśli nastolatek zbyt mocno przyciśnie główkę do zębów.
Szczotkowanie z aplikacją!
Wszyscy doskonale wiemy, jak ważny jest dziś dla młodych osób cyfrowy świat. Niekoniecznie i nie zawsze jest to dobre, ale akurat w kontekście dbania o zęby sprawdzi się świetnie. Dzięki komunikacji Bluetooth zainstalowana na telefonie aplikacja Oral-B FunZone wskaże użytkownikowi, jakie błędy podczas szczotkowania popełnia i na jakie partie powinien zwrócić szczególną uwagę. Dodatkowo daje możliwość zrobienia selfie z maską dzikiego zwierzęcia!
Dwa tygodnie na jednym ładowaniu
Przy częstotliwości mycia dwa razy dziennie po dwie minuty szczoteczka Oral-B Teen wytrzyma na jednym pełnym naładowaniu nawet dwa tygodnie!
2. Znajdź pastę, którą polubi Twoje dziecko
Zbyt intensywny mentolowy smak może zniechęcić dziecko. Dlatego dobór odpowiedniej pasty jest bardzo ważny. Dopilnujmy by była ona nie tylko skuteczna i „smaczna”, ale i atrakcyjna wizualnie a także zawierała rekomendowaną przez dentystó ilość fluoru.
3. Nauka szczotkowania przez wspólną zabawę
Dobrze jeśli rodzic angażuje się w przekazanie umiejętności w ciekawej dla dziecka formie. Każdy doskonale wie, że najlepsza nauka odbywa się poprzez zabawę. Dobrym pomysłem jest zakup szczoteczki z ulubionym motywem bajkowym. Z pomocą może nam także przyjść aplikacja Oral-B dla dzieci (Disney Timer), która przyznaje, po odpowiednim szczotkowaniu, wirtualne nagrody. Warunkiem jest, by przy odpowiednio długim szczotkowaniu odsłonić ukryty na ekranie obrazek. Jednocześnie należy zwracać uwagę, czy dziecko prawidłowo szczotkuje, zgodnie z naszymi instrukcjami i na bieżąco korygować jego błędy.
4. Świadomość dziecka
Bardzo ważne jest by uświadomić dziecko, dlaczego ważna jest higiena jamy ustnej, nie tylko podczas samego procesu mycia zębów, ale również poprzez materiały edukacyjne. W ten sposób pracujemy nad nauką systematycznego szczotkowania zębów nawet poza łazienką w trakcie zabawy. Pomóc tam mogą kolorowanki, książeczki lub inne materiały edukacyjne przygotowane przez specjalistów.
5. Świeć przykładem i wprowadź regularność
Młoda osoba uczy się również poprzez naśladowanie zachowania dorosłych. Dlatego powinniśmy sami pokazywać dziecku, że uczymy go czynności, którą sami sumiennie wykonujemy. Warto wprowadzić w przybliżeniu tę samą porę porannego i wieczornego szczotkowania zębów, pilnować wymaganego czasu minimum 2 minut szczotkowania. Od czasu do czasu warto zaproponować dziecku szczotkowanie po zjedzeniu obfitego posiłku. Ważne jest również nasze nastawienie, oparte nie tylko o cierpliwość, ale także pełne entuzjazmu.
6. Chwal swoje dziecko
Aprobata rodzica, pochwała za dobrze wykonane zadanie jest również wspaniałą nagrodą. Dlatego nie oszczędzajmy pieczołowitych instruktaży, ale również dobrych słów, gdy zabiegi higieniczne wykonywane są w sposób prawidłowy.
Higiena jamy ustnej dziecka: o czym jeszcze pamiętać?
Pamiętajmy jednak o tym, że samo szczotkowanie to nie wszystko. Do harmonogramu trzeba wprowadzić cały szereg innych rutynowych czynności, które ulepszą cały proces i zakorzenią w dziecku dobre nawyki na całe życie.
- prawidłowa dieta dziecka
Pamiętajmy o wyeliminowaniu zbędnego cukru, przyrządzaniu dziecku zdrowych posiłków do szkoły. Wszak nigdy nie wiadomo, co samo sobie kupi. Zwracajmy też uwagę na ilość węglowodanów w posiłkach. Zadbajmy o tym, by dieta bogata była witaminy, mikro i makro składniki.
- regularne wizyty kontrolne u stomatologa
Co najmniej 4 razy do roku powinniśmy rutynowo sprawdzać, czy wszystko przebiega w sposób prawidłowy. Dzięki temu możemy uniknąć poważnej próchnicy, szybko reagować, jeszcze zanim dojdzie do stanu zapalnego. Stosując system wczesnego ostrzegania pilnujemy by leczenie było mniej inwazyjne i znacznie bardziej przyjemne.
Warto jednak dodać, że współczesna medycyna dysponuje zaskakująco nowoczesnymi sposobami na walkę z próchnicą. Możemy zdecydować się na ozonowanie, czy też laserowe usuwanie niewielkich zmian próchnicowych. Dzisiejsze metody leczenia są nieporównywalnie lepsze, od tych które znamy sprzed dekad. Im mniej jednak ingerencji, tym lepiej. Dlatego regularne przeglądy uzębienia są jak najbardziej wskazane.
- higiena jamy ustnej niemowląt
Jak już wspomniano wyżej, warto przyzwyczajać dziecko do dobrych zwyczajów od bardzo wczesnego wieku. Rodzice powinni rozpocząć higienę jamy ustnej niemowlęcia jeszcze przed pojawieniem się zębów poprzez przemywanie i masowanie wałów dziąsłowych. Również pod względem oswajania z dentystą.
Na szczęście czasy kiedy gabinety stomatologiczne nie były miejscami przyjemnymi już minęły. Dlatego zróbmy wszystko, by prócz rutynowego dbania o zęby, uczęszczać na wizyty kontrolne. Dziś istnieją placówki dentystyczne dedykowane dzieciom: przyjazne, kolorowe i ciekawe. Urządzone tak, by młody pacjent czuł się w nich dobrze, a nawet chciał do nich wracać!