Znaczenie właściwej higieny jamy ustnej w przypadku osób noszących aparaty ortodontyczne
Celem właściwej higieny jamy ustnej nie jest wyłącznie dbanie o atrakcyjny wygląd zębów. Ma ona również kluczowe znaczenie dla uniknięcia takich problemów jak zapalenie dziąseł, kamień nazębny i demineralizacja szkliwa. Ponieważ aparat ortodontyczny utrudnia dbanie o właściwą higienę jamy ustnej, noszące go osoby są bardziej narażone na pojawienie się właśnie tych problemów. Są one nieprzyjemne same w sobie, ale jeśli nie będą leczone, mogą doprowadzić do pojawienia się jeszcze poważniejszych skutków zdrowotnych. Co więcej, wydłużają czas noszenia aparatu ortodontycznego. W ciężkich przypadkach chorób dziąseł lub innych problemów jamy ustnej ortodonta może nawet być zmuszony zdjąć aparat, zaczekać na wygojenie dziąseł oraz jamy ustnej i dopiero wtedy założyć go ponownie.
Jakie problemy mogą wiązać się z noszeniem aparatu ortodontycznego?
Demineralizacja szkliwa
Demineralizacja nie tylko brzmi poważnie, ale faktycznie jest poważnym problemem. Dochodzi do niej, gdy resztki jedzenia pozostałe na zębach wchodzą w kontakt z bakteriami, wytwarzając kwas. Pozbawia on zęby wapnia i fosforanu, powodując powstawanie odwapnionych miejsc (białe plamki). Białe plamki to białe kwadraciki pojawiające się w miejscach, w których umieszczony był aparat ortodontyczny. Takie miejsca mogą też być bardzo wrażliwe. Warto zauważyć, że sam aparat ortodontyczny nie powoduje przebarwień – białe plamki mogą pojawić się u każdej osoby, która nie dba o zęby. Jednak osoby noszące aparaty ortodontyczne są bardziej narażone na występowanie odwapnień, ponieważ aparat skutecznie zatrzymuje resztki jedzenia. Niestety takie odwapnienia są zwykle nieodwracalne i prowadzą do powstania ubytków. Aby uniknąć demineralizacji, należy szczotkować zęby po każdym posiłku, raz dziennie używać nici dentystycznej i ograniczyć spożycie słodkich napojów gazowanych.
Zapalenie dziąseł
Zapalenie dziąseł występuje wtedy, gdy stan zapalny obejmuje tkanki wokół zębów. Jest to początkowa postać choroby dziąseł. Objawem zapalenia dziąseł może być krwawienie, wrażliwość, zaczerwienienie lub obrzęk. Zapalenie dziąseł nie jest procesem nieodwracalnym, ale nie należy go lekceważyć! W przypadku dzieci może też wydłużyć czas noszenia aparatu ortodontycznego.
Zapalenie dziąseł może rozwinąć się u każdego, ale ze względu na trudności z czyszczeniem zębów przy linii dziąseł osoby noszące aparat ortodontyczny powinny zachować szczególną ostrożność. Aby zapobiec zapaleniu dziąseł, szczotkuj zęby po każdym posiłku i używaj nici dentystycznej co najmniej raz dziennie.
Nadwrażliwość zębów
Nadwrażliwość może pojawić się wtedy, gdy wcześniej ukryta warstwa zębów zostanie odsłonięta w wyniku cofania się tkanki dziąseł. Korzenie zębów, które nie są pokryte ochronnym twardym szkliwem, zawierają tysiące drobnych kanalików prowadzących do ośrodka nerwowego zęba (miazgi). Odsłonięte kanaliki pozwalają różnym bodźcom – takim jak gorące lub zimne jedzenie – stymulować nerw zębowy, wywołując odczuwalny ból. Przy nadwrażliwości można odczuwać ból podczas spożywania gorących, zimnych lub słodkich napojów bądź potraw, a nawet podczas wdychania zimnego powietrza. Przejściowa nadwrażliwość zębów po regulacji aparatu jest zjawiskiem normalnym, ale jeśli zęby są stale nadwrażliwe, należy powiedzieć o tym ortodoncie.
Nadwrażliwość zębów może pojawić się u każdego, ale osoby noszące aparat ortodontyczny są na nią szczególnie narażone, ponieważ miejsca wokół aparatu trudno się czyści, a niewłaściwa higiena jamy ustnej może powodować podrażnienie lub cofanie się linii dziąseł. Aby zapobiec nadwrażliwości, należy szczotkować zęby po każdym posiłku i używać nici dentystycznej co najmniej raz dziennie.
Płytka nazębna
Płytka nazębna to bezbarwna, lepka warstwa bakterii, która stale tworzy się w jamie ustnej. Powstaje z połączenia śliny i cząstek jedzenia. Płytka nazębna wiąże się z cukrami, tworząc kwas, który jest niebezpieczny dla zębów oraz dziąseł i może prowadzić do powstania próchnicy, chorób dziąseł, kamienia nazębnego, a także innych problemów stomatologicznych. Płytka nazębna występuje u każdego, ale - podobnie jak w przypadku innych problemów stomatologicznych - trudności związane z dokładnym czyszczeniem powierzchni wokół aparatów ortodontycznych sprawiają, że osoby noszące aparat muszą szczególnie systematycznie ją usuwać. Płytka nazębna zaczyna tworzyć się już w ciągu 4-12 godzin po szczotkowaniu zębów, dlatego tak ważne jest szczotkowanie zębów co najmniej dwa razy dziennie i codzienne używanie nici dentystycznej.
Kamień nazębny
Kamień nazębny tworzy się, gdy płytka nazębna dłużej pozostaje na powierzchni zębów i twardnieje. Zmienia się w twardy osad, który może powodować powstawanie przebarwień na powierzchni zębów. Kamień nazębny może zacząć się rozwijać już po 24 godzinach i może utrudniać usuwanie nowo utworzonej płytki nazębnej. Może też odkładać się wzdłuż linii dziąseł, tuż pod dziąsłami, a także wokół łuku i innych części aparatu ortodontycznego. W profilaktyce kamienia nazębnego ważną rolę odgrywa regularne szczotkowanie zębów i używanie nici dentystycznej. Gdy kamień nazębny już się utworzy, usunąć go może tylko dentysta lub higienistka stomatologiczna.
Nieprzyjemny zapach z ust
Nieprzyjemny zapach z ust, zwany również halitozą, jest zwykle skutkiem niewłaściwej higieny jamy ustnej, problemów zdrowotnych lub takich nawyków jak palenie tytoniu bądź spożywanie określonych pokarmów. Jednak nieprzyjemny zapach z ust pojawiający się dopiero po założeniu aparatu ortodontycznego prawie na pewno jest spowodowany niewłaściwą higieną jamy ustnej. Bakterie żywią się resztkami jedzenia pozostającymi w jamie ustnej i wytwarzają nieprzyjemny zapach. Oznacza to, że wszelkie kawałeczki jedzenia, które utkną w aparacie lub między zębami, będą przyczyniać się do powstawania nieprzyjemnego zapachu z ust.
Ponieważ aparat ortodontyczny ma wiele zakamarków, w których jedzenie może utknąć, sprawdzone nawyki związane z czyszczeniem zębów stosowane przed założeniem aparatu mogą już nie wystarczyć. Ważne jest szczotkowanie zębów bezpośrednio po każdym posiłku lub przekąsce, a przynajmniej dokładne przepłukanie zębów wodą lub płynem do płukania ust, jeśli naprawdę nie ma możliwości ich dokładnego wyszczotkowania. Zapachy i bakterie powodujące halitozę mogą też utrzymywać się na wyjmowanych elementach ortodontycznych (takich jak aparat retencyjny lub przezroczyste aparaty wyrównawcze), dlatego trzeba je koniecznie wyjąć przed zjedzeniem nawet małej przekąski.