Suchość w jamie ustnej to codzienny problem, który może powodować dyskomfort podczas połykania, jedzenia oraz mówienia. Przyczyną tej dolegliwości jest wydzielanie niewystarczającej ilości śliny do odpowiedniego nawilżenia jamy ustnej. Lekarze i pielęgniarki nie zawsze o tym mówią, ale suchość w jamie ustnej może być efektem ubocznym działania niektórych leków i środków medycznych. W takim wypadku nie należy jednak przerywać ich przyjmowania, ale trzeba jak najszybciej powiadomić lekarza o tej nieprzyjemnej dolegliwości. Suchość w jamie ustnej może być również objawem innych schorzeń, np. cukrzycy, dlatego niezwykle ważne jest poinformowanie pielęgniarki lub stomatologa o tym problemie.
Przyczyny suchości w jamie ustnej
Stres oraz stany lękowe, podobnie jak przyjmowane leki, mogą być przyczyną pojawienia się suchości w jamie ustnej. Informowanie stomatologa o ogólnych problemach zdrowotnych i dolegliwościach jest niezwykle ważne, ponieważ wszystkie czynniki wpływające na wzrost ryzyka wystąpienia suchości w jamie ustnej mogą też zwiększać ryzyko pojawienia się chorób dziąseł. Twój stomatolog może zalecić szczególną dbałość o codzienną higienę jamy ustnej oraz dodatkowe wizyty kontrolne na czas zwiększonego ryzyka wystąpienia tej dolegliwości, np. podczas ciąży lub przed rozpoczęciem chemioterapii.
Nagłe pojawienie się suchości w jamie ustnej może być związane z rozpoczęciem przyjmowania pewnych leków. Stanowią one jedną z głównych przyczyn występowania tej dolegliwości. Według amerykańskiej Akademii Stomatologii Ogólnej leki odpowiadają za ok. 90% przypadków wystąpienia suchości w jamie ustnej. Ponieważ odstawienie leku nie zawsze jest możliwe, należy na bieżąco informować swojego dentystę o wszelkich zmianach w ogólnym stanie zdrowia oraz o przyjmowanych medykamentach. Na przykład antydepresanty, środki przeciwhistaminowe, środki przeciwzapalne oraz leki na nadciśnienie to tylko kilka medykamentów, które mogą przyczyniać się do występowania suchości w jamie ustnej. Co więcej, choroby przewlekłe, takie jak cukrzyca, niewydolność nerek czy toczeń, a także terapie medyczne – np. chemioterapia lub radioterapia – mogą również powodować pojawienie się tej dolegliwości.
Jeżeli suchość w jamie ustnej nie ustępuje i staje się coraz bardziej dotkliwa, należy zwrócić się do swojego lekarza w celu zmniejszenia dawki przyjmowanych leków, które są przyczyną tego problemu, lub zamiany ich na inne medykamenty. Każdy organizm inaczej reaguje na podawane leki, więc zamiana ich na inny środek o tych samych właściwościach może przynieść takie same korzyści, przy jednoczesnym zmniejszeniu dolegliwości związanych z suchością w jamie ustnej.
Problemy zdrowotne związane z suchością w jamie ustnej
Większość z nas nawet nie myśli o odpowiednim nawilżaniu jamy ustnej, dopóki suchość nie stanie się odczuwalnym problemem. Suchość w jamie ustnej, zwana również kserostomią, może być spowodowana przez wiele czynników, jak np.:
Leczenie nowotworów:
Jeśli cierpisz na chorobę nowotworową jednego z obszarów głowy lub szyi i przechodzisz radioterapię, możesz odczuwać też suchość w jamie ustnej, która jest ich częstym efektem ubocznym. Dzieje się tak ponieważ promieniowanie wykorzystywane w radioterapii nie tylko niszczy komórki nowotworowe, lecz również powoduje uszkodzenie ślinianek. Poza tym niektóre leki mające na celu walkę z nowotworami atakującymi inne partie ciała mogą być przyczyną suchości w jamie ustnej.
Leki na receptę:
Setki popularnych leków, w tym antydepresanty oraz środki na nadciśnienie, mogą być przyczyną suchości jamy ustnej. Jeśli przyjmujesz leki, które sprawiają, że odczuwasz suchość w jamie ustnej, zadbaj o prawidłowe mycie zębów oraz o ich nitkowanie.
Uszkodzenie nerwów:
Niektóre urazy głowy lub szyi mogą spowodować uszkodzenie nerwów odpowiedzialnych za ślinianki, które wpływają na wydzielanie śliny.
Choroby przewlekłe:
Cukrzyca, HIV / AIDS oraz choroba Parkinsona należą do schorzeń, które mogą przyczyniać się do chronicznej suchości w jamie ustnej. Niektóre osoby w starszym wieku cierpią na zespół Sjögrena – chorobę autoimmunologiczną, która objawia się zespołem suchego oka oraz suchością w jamie ustnej. Choroba ta częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn. Jej przyczyny nie są znane, jeśli jednak Ty lub ktoś, kogo znasz, cierpi na zespół Sjögrena, należy zwrócić uwagę na możliwość odczuwania suchości w jamie ustnej. Nawet u osób, które systematycznie dbają o higienę jamy ustnej, może rozwinąć się próchnica spowodowana brakiem odpowiedniej ilości śliny, co jest charakterystyczne dla tej choroby.
Zażywanie narkotyków:
Zażywanie metamfetaminy powoduje suchość w jamie ustnej.
Objawy suchości w jamie ustnej
Czy zaraz po przebudzeniu odczuwasz suchość i lepkość w jamie ustnej? Czy czujesz potrzebę spożywania dużej ilości wody? Suchość w jamie ustnej może utrudniać połykanie i przeżuwanie pokarmów oraz wyraźne mówienie. Gdy Twoja jama ustna nie jest odpowiednio nawilżona, zęby mogą bardzo szybko zostać zaatakowane przez próchnicę, która w początkowym stadium nie daje żadnych objawów. Nieleczona suchość w jamie ustnej może też powodować nieświeży oddech, który jest czasami wyczuwalny dla innych osób.
Uczucie suchości lub lepkości w jamie ustnej i wrażenie, jakby usta były pełne waty.
Uczucie pieczenia w jamie ustnej lub na języku, a czasem też wrażenie, że język jest sztywny i twardy.
Trudności i dyskomfort podczas przeżuwania, połykania oraz mówienia.
Suche usta i gardło oraz afty w jamie ustnej.
Czy mam problem z suchością w jamie ustnej?
Jeżeli podejrzewasz, że cierpisz na tę dolegliwość, lecz nie masz pewności, zadaj sobie następujące pytania.
Czy przyjmujesz codziennie jeden lub więcej leków na receptę?
Czy zaraz po przebudzeniu odczuwasz lepkość i suchość w jamie ustnej?
Czy masz trudności z przełykaniem i mówieniem?
Czy musisz pić duże ilości wody, żeby zapobiec uczuciu suchości w jamie ustnej?
Czy odczuwasz suchość w gardle oraz czasem pieczenie w jamie ustnej?
Czy odczuwasz pieczenie języka lub czy ma on teraz ciemniejszy kolor?
Czy masz czasem wrażenie, że Twój język jest suchy, sztywny i twardy?
Czy cierpisz z powodu nawracających i uporczywych aft jamy ustnej oraz języka?
Jeśli na większość pytań odpowiedziałeś(-aś) twierdząco, porozmawiaj ze swoim lekarzem lub odwiedź gabinet stomatologiczny, aby dowiedzieć się, jakie kroki możesz podjąć w celu zminimalizowania tego problemu.
Sposoby leczenia suchości w jamie ustnej
W ciągu dnia i w nocy pij wodę o temperaturze pokojowej, a najlepiej zawsze miej przy sobie butelkę wody.
Unikaj spożywania dużej ilości zbyt gorącej lub zbyt zimnej wody.
Pij wyłącznie napoje bez cukru i unikaj napojów gazowanych.
Podczas posiłku spożywaj napoje, np. wodę. Pij wodę przed, podczas i po posiłku.
Żuj gumę lub ssij cukierki bez cukru, aby pobudzić wydzielanie śliny.
Unikaj palenia tytoniu oraz spożywania alkoholu. Napoje alkoholowe oraz palenie wysuszają jamę ustną, mogą więc zwiększać Twoją podatność na choroby dziąseł oraz nowotwory jamy ustnej.
Jeśli używasz płynów do płukania jamy ustnej, wybieraj takie, które nie zwierają alkoholu. Przeczytaj etykietę takiego produktu i upewnij się, że na liście składników nie ma alkoholu.