Próchnica jest najczęściej spotykaną chorobą jamy ustnej. Nieleczona prowadzi nie tylko do odczuwania silnego bólu i kolejnych problemów związanych z zębami lub dziąsłami. Może być przyczyną poważnych, ogólnoustrojowych chorób przewlekłych i stanów zapalnych w organizmie. Jakie są jej kolejne etapy? Jak można jej uniknąć?
Czym jest próchnica?
Próchnica jest najbardziej powszechną chorobą zakaźną, mającą swoje początki w jamie ustnej. Często jest przez długi czas jest niezauważalna, ale w konsekwencji powoduje zachwianie naturalnych zdolności obronnych organizmu. Pojawia się wtedy, gdy warstwa szkliwa staje się coraz cieńsza, co skutkuje powstawaniem ubytków. Proces próchnicy wywoływany jest przez kwasy wytwarzane przez bakterie znajdujące się w płytce nazębnej, które uszkadzają strukturę zęba. Płytka nazębna to kleista warstwa, którą tworzą białka znajdujące się w ślinie po przemianie pozostałości słodkich pokarmów w jamie ustnej. Niektóre rodzaje próchnicy można leczyć, wdrażając odpowiednie nawyki pielęgnacyjne i regularnie odwiedzając stomatologa.
Objawy próchnicy
Kontaktowe: np. wrażliwość zębów na temperaturę, zarówno zimną, jak i gorącą.
Wizualne: plamki o różnym zabarwieniu lub widoczne ubytki na zębach.
„Samoistne”: odczuwalny ból (im dłużej ignorowany, tym zwiększający się z ćmiącego na ostry)
Zapachowe: Nieprzyjemny zapach z ust o różnej charakterystyce.
Przedstawiony niżej obraz pomoże Ci rozpoznać i zrozumieć objawy próchnicy, dzięki czemu będziesz wiedzieć, jak się przed nią uchronić.
Etapy rozwoju próchnicy
Etap 1: Białe przebarwienia
Pierwszy etap próchnicy rozpoczyna się, gdy na powierzchni zęba pojawiają się białe plamki spowodowane brakiem wapna i tworzeniem się płytki nazębnej. Następnie zawarte w płytce bakterie zaczynają przekształcać cukry ze spożywanych pokarmów. Powstające w ten sposób kwasy przyczyniają się do osłabienia szkliwa, wskutek czego rozpoczyna się proces demineralizacji powierzchni zęba. Na tym etapie wciąż można powstrzymać próchnicę dzięki odpowiednim nawykom, jak np. stosowanie właściwych technik mycia zębów, używanie pasty z fluorkiem lub preparatów fluorowych. Wszystkie te metody należy jednak skonsultować ze stomatologiem.
Etap 2: Rozpad szkliwa
Na drugim etapie próchnicy rozpoczyna się rozpad szkliwa pod powierzchnią zęba. Wówczas szkliwo nie może już odbudować się w procesie naturalnej remineralizacji, co powoduje uszkodzenie zęba. W miarę postępowania próchnicy powierzchnia zęba może się ukruszyć. Jeśli do tego dojdzie, należy bezzwłocznie udać się do stomatologa.
Etap 3: Rozpad zębiny
Trzeci etap próchnicy to rozpad zębiny. Jeśli leczenie nie zostanie podjęte, bakterie i kwasy będą nadal miały destrukcyjny wpływ na szkliwo i zwiększy się ryzyko uszkodzenia zębiny. Zębina to część zęba znajdująca się między szkliwem a miazgą. Gdy zmiany próchnicowe dotrą do zębiny, zwiększa się odczuwanie bólu, który chwilami może być bardzo silny. Kiedy dość duża powierzchnia szkliwa zostanie osłabiona na skutek braku wapnia i fosforanów, szkliwo pęka i powstaje ubytek. Na tym etapie najczęściej konieczne jest założenie plomby, aby można było odbudować ząb.
Etap 4: Zajęcie miazgi zębowej
Miazga zębowa uważana jest za centralny punkt zęba. Składa się z tkanki żywej oraz komórek zwanych odontoblastami. Komórki miazgi wytwarzają zębinę, która pełni rolę tkanki łącznej między szkliwem a miazgą. Jeśli bakterie zainfekują miazgę zęba, zbiera się tam ropa, która niszczy naczynia krwionośne i nerwy wokół zęba. Wówczas mówimy o bólu zęba, który może mieć charakter długotrwały. Najczęściej stosowaną formą zabiegu na tym etapie jest leczenie kanałowe.
Etap 5: Powstawanie ropnia
Powstawanie ropnia to końcowy etap próchnicy, zdecydowanie najbardziej bolesny. Jeśli infekcja dotrze do wierzchołka korzenia zęba, istnieje ryzyko, że zainfekowane zostaną również sąsiadujące z nim kości. Dziąsła i język często stają się wtedy nabrzmiałe, co może utrudniać mówienie i powodować inne choroby. Na tym etapie konieczne może okazać się przeprowadzenie dodatkowego zabiegu chirurgicznego.
Etap 6: Utrata zęba
Jeśli żaden etap próchnicy nie będzie leczony, trzeba będzie usunąć ząb.
Najczęstsze przyczyny próchnicy
Dieta bogata w cukier. Nie chodzi jedynie o słodycze, ale szeroko pojęte węglowodany. Gdy te zostają na zębach pod postacią resztek, tworzą się kwasy organiczne, które doprowadzają do demineralizacji tkanki zęba.
Niewłaściwa higiena jamy ustnej. Niezależnie od diety i obecności cukru, higiena jamy ustnej powinna być kompleksowa i prawidłowa. Kluczem jest odpowiedni warsztat (dobra szczoteczka, pasta, nić dentystyczna, płyn do płukania jamy ustnej) i właściwe korzystanie z niego.
Większa podatność na demineralizację wynikająca z czynników genetycznych.
Niedobór witaminy B oraz niedobory minerałów (fluor, fosfor, magnez).
Zaniedbywanie wizyt kontrolnych u stomatologa.
Jak zapobiegać próchnicy zębów
Nad próchnicą można łatwo zapanować dzięki następującym działaniom profilaktycznym, które poprawiają pielęgnację jamy ustnej i zmniejszają ryzyko pojawienia się próchnicy:
Dbaj o regularną higienę jamy ustnej – używaj past i płynów do płukania ust, które zawierają fluorek. Poza tym dokładnie szczotkuj zęby za pomocą szczoteczki elektrycznej. To pozwoli Ci zachować zdrowie jamy ustnej, a wiadomo, że prawidłowa higiena to najlepszy środek zapobiegający próchnicy.
Unikaj pokarmów bogatych w cukry oraz przekąsek między posiłkami.
Picie wody również może Ci pomóc. Jeśli organizm jest odpowiednio nawodniony, wydziela więcej śliny, co korzystnie wpływa na szkliwo i oczyszcza jamę ustną.
Regularne wizyty u stomatologa również pomogą Ci
zapobiegać próchnicy oraz zachować zdrowe zęby i dziąsła.
Zapobieganie próchnicy – szczoteczka magnetyczna
Kluczowym elementem zapobiegania próchnicy jest odpowiednia higiena jamy ustnej. By o nią zadbać potrzebna nam będzie szczoteczka do zębów, pasta, nić dentystyczna i płyn do płukania jamy ustnej. Systematyczne czyszczenie jamy ustnej, minimum dwa razy dziennie po dwie minuty, będzie znacznie bardziej skuteczne, jeśli odpowiednio dobierzemy szczoteczkę elektryczną. Wybór jest spory. Co ciekawe, popularna szczoteczka soniczna ujrzała światło dziennie w latach 60. XX wieku, pierwsza szczoteczka oscylacyjno-rotacyjna powstała w latach 90., natomiast kolejny ogromny przełom na rynku nastąpił w 2020 roku. Wówczas swoją premierę miała szczoteczka magnetyczna.
Czym jest szczoteczka magnetyczna? To rewolucyjna szczoteczka wyposażona w liniowy napęd magnetyczny. Dzięki swojej konstrukcji połączony jest bezpośrednio z końcówką, na której włókna przenosi mikrowibracje. W połączeniu z ruchem oscylacyjno-rotacyjnym ruchem okrągłej główki jest niezwykle skuteczna i jednocześnie cicha oraz delikatna. Badania potwierdziły, że Oral-B iO, w zestawieniu ze szczoteczką soniczną Philips Sonicare DiamondClean SMART4 usuwa zdecydowanie więcej płytki bakteryjnej, także z trudnodostępnych miejsc (Goyal CR, et al., Am J Dent 2021;34:54-60).
Cała seria Oral-B iO działa na tej samej zasadzie i myje zęby tak samo dobrze. Różnice pomiędzy modelami tkwią w drobnych szczegółach. Przyjrzyjmy się szczoteczce magnetycznej, na przykładzie flagowego modelu, czyli Oral-B iO 9.
Główka i jej ruch
W Oral-B iO9 występuje okrągła główka o unowocześnionym profilu, poruszająca się w ruchu oscylacyjno-rotacyjnym. Wzbogacono ją o mikrowibracje, które przenoszone są prosto z napędu na włókna.
Wskazana technika mycia.
Nie wymaga żadnej techniki mycia. Jedyne, co musimy zrobić, to przyłożyć główkę do powierzchni zęba, odczekujemy 2-3 sekundy i zmieniamy położenie główki. To wszystko!
Inteligentny czujnik nacisku
To pierwszy tego rodzaju czujnik nacisku. Wskazuje nie tylko zbyt mocny nacisk główki na zęby (czerwony kolor pierścienia), ale również odpowiedni (zielony) oraz zbyt słaby (wybrany w ustawieniach kolor).
7 trybów pracy
Tryb codzienny, tryb intensywny, tryb wybielający, tryb delikatny, tryb bardzo delikatny, tryb do pielęgnacji dziąseł, tryb do pielęgnacji języka.
Sztuczna inteligencja i aplikacja
Intuicyjna aplikacja umożliwia nam śledzenie naszych postępów w szczotkowaniu na bieżąco, w czasie rzeczywistym. Dzięki temu widzimy, które miejsca wymagają doczyszczenia.
kolorowy wyświetlacz
Na kolorowym wyświetlaczu widzimy wybrany tryb mycia, czas szczotkowania, powitania, ocenę mycia w postaci emotikonek, poziom naładowania szczoteczki.
ładowarka magnetyczna i wytrzymały akumulator
Ładowarka magnetyczna naładuje szczoteczkę w jedyne 3 godziny, a szczoteczka wytrzyma na pełnym akumulatorze do 14 dni.
Etui podróżne z funkcją ładowania.
Etui z funkcją ładowania jest niezwykle przydatne zarówno w krótszych, jak i w dłuższych podróżach.